سه شنبه29/اسفند/1402

وجه تسمیه بیدخت :

وجه تسمیه این شهر را عموماً بغدخت به معنای دختر بغ یا دختر خدا ذکر می کنند و آن را به ستار ناهید ( زهره ) نسبت می دهند.
در شرح آثار باستانی گناباد در کتاب تاریخ و جغرافیای گناباد * در مورد قلعه دختر آمده است که آن به نام ناهید ، فرشته موکل بر آب و موالید که از مقربان خداند بوده ساخته شده است و چون این فرشته را دختری زیبا تصور می کردند از این رو به قلعه دختر موسوم شده است و نیز چون بسیار مقرب خداوند بوده است آن را بغ دخت نام نهادند که بعدها بیدخت نام گرفت.
برخی دیگر نیز معتقدند که بیدخت نام دختر یکی از سلاطین قدیم ایران بوده است که آن قریه را بنا نهاده و به نام خود نموده است و در نزدیکی آن در بالای کوه نیز عمارتی ساخته که آن را قلعه دختر گویند.
از دیگر روایاتی که به عنوان وجه تسمیه این شهر عنوان شده این است که در دو کیلومتری شهر کنونی بیدخت ، شهر دیگری به نام دخت وجود داشته است که اکنون محو شده و تنها آثاری از قبیل خانه ، انواع سفال و سکه از زیر خاک یافت شده است اما مشخص نیست که چه زمانی در اثر زلزله به زیر خاک رفته است. بیدخت کنونی نیز در شمال آن شهر ساخته شده و به همین دلیل آن را پی دخت نامیده اند.

تاریخچه شهر :

قدمت شهر بیدخت فوق العاده زیاد است که با توجه به شواهد تاریخی و آثار و بقایای باستانی به قبل از اسلام بر میگردد .
دو رشته قنات در داخل این شهر جاری می باشد که از نظر قدمت و گستردگی طول رشته قنات و عمق میله چاه ها جزء آثار باستانی محسوب می شوند.
قدیمی ترین بناهای آن خانه های گلی به صورت یک طبقه است که از خشت خام و با دیوار های گلی بنا نهاده شده است . این خانه ها بر رو ی تپه ها و دامنه های آبرفتی ساخته شده که بر سر مزار مشرف می باشد و سطح آنها از ۱۰۰ تا ۲۵۰ متر مربع تجاوز نمی کند. کوچه هایی تنگ و باریک در بین آنها دیده می شود و روی هر خانه قدیمی بدون استثنا یک بادگیر تعبیه شده که از آنها در طول تابستان برای استفاده از بادها و سرد کردن منازل بهره می گرفته اند . علاوه بر این خانه ها دو منظوره (تابستانه و زمستانه) ساخته شده که دارای صوفه ، ایوان ، دهلیز و .. بوده که از  هر یک بسته به نوع آن در شرایط مختلف استفاده می شده است .
از قدیمی ترین آثار باستانی آن برج نگهبانی است که بوسیله آن دیده بان ها مردم را از حمله قبایل و راهزن ها باخبر می کرده اند. نیز مسجد جامع که در بافت قدیمی این شهر واقع شده است و دارای صوفه های متعدد و ایوان بزرگ و در داخل دارای چندین ستون و شبستان می باشد. یخدان های گلی از دیگر آثار باستانی بوده که معروف ترین آنها یخدان کوثر بیدخت می باشد . در داخل بافت قدیمی بیدخت آب انبار با با ظرفیت بالا در داخل زمین احداث شده که آب در زمستان و هنگام یخبندان در آن ذخیره می شده است .
آثار تاریخی و ابنیه باستانی و تاریخی متعددی در اطراف این شهر و روستاهای تابعه به چشم می خورد که از آن جمله قلعه دختر که بر کوهی در شمال شرق بیدخت در روستای شوراب قرار گرفته است و آثار مبنایی آن مشتمل بر حمام و طاق است که با گچ و ساروج ساخته شده است. نیز خرابه های قلعه پشنگ که آثار شهری بر تپه های قلعه نزدیک روستای نوده پشنگ و قلعه اروک روی تپه‌ای در نزدیکی روستای اروک واقع شده است .و همچنین مقبره جغتای در روستای گیسور که در شمال شرق بیدخت می باشد .
ازجمله آثار طبیعی حومه بیدخت می توان غار طبیعی (آهکی) روستای بیمرغ را نام برد که داخل آن استالاگمیت و استالاکتیت های متعددی وجود دارد و نیز مزار جعفر آباد که در سه کیلومتری بیدخت واقع است . همچنین امامزاده یحیی بن موسی کاظم (ع) که در روسای بیمرغ مدفون می باشند که یکی از مراکز زیارتی و مذهبی شهرستان به شمار می‌آید. مزار سلطانی بیدخت نیز یکی دیگر از این آثار است که هرساله تعداد بسیار زیادی از مسافران و جهان گردان را به خود جذب می کند.